De Eem is de enige Nederlandse rivier die begint én eindigt in ons land. Tijdens het ruim 18 kilometer lange traject stroomt de rivier door Amersfoort, Soest, Baarn, Bunschoten-Spakenburg en mondt nabij Eemnes uit in het Eemmeer.
De Eem heeft geen duidelijk aanwijsbare bron. Vanuit een omvangrijk achterland, waaronder de Veluwe, wordt de rivier gevoed door talloze sloten en beken. De bekendste daarvan is de Heiligenberger Beek, die uitkomt bij de Koppelpoort in het centrum van Amersfoort. Dit is het officiële begin van de Eem.
Hierna ontvangt de rivier nog water uit het Valleikanaal, dat in verbinding staat met beken die hun oorsprong hebben in Lunteren, Barneveld, Hoevelaken en Leusden. De enige andere zijrivier van de Eem is de Praamgracht in Baarn.
Overtollig water uit de Eempolders belandt via vijf gemalen in de rivier.
Over het ontstaan van de Eem doen verschillende theorieën de ronde. Rond 2.300 v. Chr. bevond zich op de plaats waar nu Eemland ligt, een groot veenmoeras. Een onbeduidend stroompje zou hier zijn uitgegroeid tot een rivier. Een andere theorie wijst op de mogelijkheid dat de Eem misschien ooit is ontstaan als een noordelijke tak van de Rijn.
De eind jaren zeventig van de vorige eeuw uitgevoerde bochtafsnijding bij de Grote Melm in Soest heeft een vogelrijk weide-eiland opgeleverd dat in beheer is bij Natuurmonumenten.
De Praamgracht mondt aan de rand van de Baarnse Eemdalwijk uit in de Eem. De gracht is in de zestiende eeuw aangelegd om de turfschepen een snelle verbinding naar de rivier te verschaffen.
De Praamgracht vormt ook de rechtstreekse waterverbinding tussen de Eem en Paleis Soestdijk. In de volksmond wordt daarom nog steeds gerept over ‘het Oranje-riool’…
Het kabelpont veer in Eemdijk zet jaarlijks zo’n 20.000 fietsers en 10.000 auto’s over de Eem. Aan boord worden aardappelen, uien, frisdrank en een krant verkocht. De kopers moeten wel snel handelen, want de overtocht duurt anderhalve minuut…
De jachthaven biedt de rustzoekende watersporter veel comfort met ligplaatsen die een prachtig uitzicht geven over de omringende polder. Een unieke plek, waar ook dieren hun heil zoeken. Zo zijn hier onder andere de ijsvogel, uil en koekoek te vinden.